آینده‌پژوهی روابط ایران با قدرت‌های بزرگ امریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.

چکیده

آینده‌پژوهی روابط ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی در واقع پژوهش در چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی کشور در آینده روابط بین‌الملل و سیاست خارجی کشور‌هاست، چراکه در نگاهی واقع‌بینانه این قدرت‌های بزرگ هستند که دستور کار نهایی در روابط بین‌الملل را تعیین می‌کنند.
آینده روابط ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی که در این پژوهش، امریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه درنظر گرفته می‌شوند، بدون شک ارتباطی منطقی با گذشته روابط این قدرت‌ها با جمهوری اسلامی ایران دارد، از این‌رو با بازخوانی تاریخچه روابط این قدرت‌ها با ایران می‌توان نمایه‌ای کلی در مورد آینده روابط ارائه نمود، برای این کار، به روندها به‌عنوان رویه‌های ادامه‌دار و متواتر در تاریخچه روابط و پیشران‌ها به‌عنوان دلایل ایجاد روندها توجه شده است. برای دست‌یابی به این مهم مدل تحلیل روند به‌عنوان یکی از روش‌های پایه در آینده‌پژوهی استفاده شده است.
بررسی تاریخچه روابط در جهت دست‌یابی به روندها و پیشران‌های موجود در روابط ایران با قدرت‌های بزرگ نشان‌گر ادامه روند تخاصم و تقابل میان ایران و امریکا در تمامی حوزه‌های معنایی و مادی،امکان بهبود و رشد روابط با اتحادیه اروپایی در حوزه‌های مادی به‌شرط کنترل شکاف‌های معنایی، روند رو به رشد همکاری با چین و روسیه درحوزه‌های معنایی و مادی به نسبت‌های متفاوت است. علاوه بر این یافته‌های پژوهش نمایش‌گر آن است که، نوع روابط قدرت‌های بزرگ با یکدیگر امکانات و چالش‌هایی را پیش‌روی سیاست خارجی جمهوری اسلامی قرار خواهد داد و در آینده روابط ایران با این قدرت‌ها نقش مهمی را ایفا خواهد نمود.

کلیدواژه‌ها


احمدی، علیرضا، ثقفی فاطمه و فتحیان، محمد(1386)."ارائه متدلوژی تحلیل روند برای شکل‌گیری استراتژی و آینده‌نگاری"، فصلنامه مدیریت فردا،شماره 18.
ادیب‌زاده، مجید.(1378). زبان، گفتمان و سیاست خارجی. تهران: نشر اختران.
اسکندریان، مهدی، (1385). ایران و اتحادیه اروپا: فصلی نوین در روابط، گزیده تحولات جهان، شماره 5، 1381
اسناد لانه جاسوسی (1390).گردآورنده دانشجویان مسلمان پیرو خط امام،انتشارات موسسه مطالعات و پزوهش‌های سیاسی.
برزگر، ابراهیم، حاجی آرانی، الهه(1390). بازتاب انقلاب اسلامی ایران در اروپای غربی، فصلنامه انقلاب اسلامی، سال 8، پاییز90 شماره 26،صص129تا144.
پارساپور، روزبه(1394)، جنگ‌های نیابتی منطقه و طرح خاورمیانه بزرگ، فصنامه خلیج فارس و امنیت.
جعفری موحد، حسین(1394).رابطه ایران با ایالات متحده امریکا: امکان یا امتناع، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست ونهم شماره 3، پاییز 1394، صص105تا131
جعفری ولدانی،اصغر(1378) ایران واروپا از گفتگوهای انتقادی تا مشارکت اقتصادی، فصلنامه سیاست خارجی، سال سیزدهم پاییز 78صص237تا256
جعفری،علی اکبر،ذوالفقاری وحید(1392).روابط ایران وروسیه،همگرایی یا واگرایی؟. مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم شماره 12،بهار و تابستان 92،صص 21تا40
حاجیانی،ابراهیم(1390). مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی، تهران :دانشگاه امام صادق(ع).
خارقانی، سید شمس الدین و همکاران(1388)، "روابط ایران و اتحادیه اروپایی؛ قابلیت‌ها و محدودیت‌ها"، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد با همکاری مرکز تحقیقات استراتژیک، چاپ اول، مرداد 1388
خیرالله اسماعیلی، دولت موقت، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، 1380، ص 191
دهشیار،حسین(1387)، کتاب اروپا 3 (ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا)،تهران: موسسه ابرار معاصر.
سازمند، بهاره(1390)سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ،تهران:ابرار معاصر 1390
شریعتی‌نیا، محسن(1391).عوامل تعیین کندده در روابط ایران وچین، فصل‌نامه روابط خارجی، سال چهارم ،شماره دوم،تابستان 1391،صص179تا210
عباسی اشلقی، مجید(1387).مطالعه نظری سیاست خارجی دوجانبه اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، شماره هشتم، 1387، صص235تا267.
عسکریان،حسین،(1390).کتاب آسیا (۷) ویژه روابط ایران و چین،تهران: موسسه انتشارات ابرار معاصر.
عسگریان، حسین(1386).کتاب آمریکا 8 (ویژه سیاست‌ها و اقدامات آمریکا در قبال ایران)،تهران:ابرار معاصر 1386.
عسگریان، حسین(1394). چشم انداز روابط ایران وروسیه(مجموعه مقالات)، تهران: موسسه مطالعات ابرار معاصر.
علمائی‌فر، ابوالفضل(1396). جامعه،سیاست و اقتصاد در چین امروز، تهران: ابرار معاصر 1396.
فاتح راد، مهدی(1392)."مختصات روش شناختی فرارشته آینده‌پژوهی به‌مثابه یک فراپارادایم یک‌پارچه"، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی دوره ششم، شماره 1(پیاپی 21).
کاردان، عباس(1390). کتاب آمریکا10(ویژه بررسی اسناد استراتژی امنیت ملی آمریکا پس از جنگ سرد)، تهران:ابرار معاصر 1390.
کریمی‌فرد، حسین و لب‌خنده، ابراهیم(1395).کارکرد موسسات مطالعاتی در سیاست خارجی امریکا در قبال ایران، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره اول بهار 95، صص81تا55.
کیوان حسینی،اصغر(1388)،لابی یهود و سیات خارجی امریکا، مشهد: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی ایران(1383)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
لورت، فلینت و لورت،هیلاری مان(1393)، عزیمت به تهران: چرا امریکا باید واقعیت‌های جمهوری اسلامی را بپذیرد، مترجم محسن محمودی،تهران:انتشارات مهرگان خرد.
متقی،ابراهیم(1376). تحولات سیاست خارجی امریکا1945-1997.تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
متقی،ابراهیم(1385)،تعارض ایدئولوژی: بررسی الگو و فرایند تقابل‌گرایی امریکا علیه ایران، زمانه، سال پنجم شماره44.
متقی،ابراهیم(1393). تحول طرح‌های خاورمیانه‌ای امریکا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، گروه مطالعات اروپا و آمریکا (1383) "چالش‌های پیش‌رو در روابط ایران با اتحادیه اروپا: ضرورت پردازش الگوهای نو" . 30 تیر 1383.
مک‌کورمیک،جان (1390)، اتحادیه اروپا (سیاست‌ها و روندها)، مترجم ذوالفقاری مهدی، احمدی معین، محمد مهدی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
 
Bishop, P., Hines, A., & Collins, T. (2007). The current state of scenario development: an overview of techniques. Foresight-The journal of future studies, strategic thinking and policy, 9(1), 5-25.
Flockhart. (2012)). Constructivism and Foreign Policy. In Steve Smith,Amelia Hadfield, and Tim Dunne, eds., Foreign Policy: Theories, Actors,Cases. Oxford: Oxford University Press.
Honghua, M. 2004. “Peaceful Rise: A Framework for China's InternationalStrategy”, World Economics and Politics17-21
Johenson, A. 2003. “Is China a States quoPower،International security ،5-56
Maleki, Abbas & Kaveh Afrasiabi, “Iran’s Foreign Policy after 11 September”; The Brown Journal of World Affairs; Volume IX, Issue 2, Winter 2003
Moore, Eric Daniel (2012), The Crisis of Cooperation: A Critical Analysis ofRussian- Iranian Relations in the Post- Soviet Era, M. A Dissertation inPolitical Science, Portland State University